قائم مقام دایرة المعارف آفرینش های هنر قرآنی در آئین بزرگداشت دو تن از مفاخر خوشنویسی ایران اذعان داشت:
آثار اشرف الکتاب دانشگاه خط شناسیست
در حصار خیابان های این شهر، شهر دیگری هم هست؛ شهری آرام، که گرچه خفته می خوانندش، بیدار است و سخن بسیار دارد از خورشیدهایی که در گنجینه ی خویش به امانت نگاهداشته و راز آن به کس نمی گوید، مگر آن که خود رهسپار شود و قصه بازخواند و راز نهفته بازشناسد!
تاکنون راهی این شهر شده ای؟
تاکنون سراغ از ساکنین این شهر گرفته ای؟
فکر نمی کنی که شاید تو نیز ریشه ای در همین خاک داشته باشی؟!
شاید اگر رهسپار شوی، قصه بازخوانی و راز نهفته بازشناسی، تو نیز ریشه ات را در همین خاک بیابی ... آنگونه که من یافتم!
آئین بزرگداشت دو تن از مفاخر خوشنویسی ایران «آقا زین العابدین اصفهانی ملقب به اشرف الکتاب و ملا محمدعلی سلطان الکتاب»، پنج شنبه هفته گذشته در تکیه خوانساری تخت فولاد اصفهان برگزار شد.
در این مراسم که با عنوان «کلک زرین»، به همت مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد برگزار گردید، نمایندگان مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی، جمعی از هنرمندان، فرهیختگان و اصفهان شناسان، شهروندان علاقه مند و نوادگان این دو هنرمند فقید حضور داشتند.
دکتر ابوالفضل ذابح- قائم مقام دایرة المعارف آفرینش های هنر قرآنی ایران طی ایراد سخنانی در این گردهمایی، به معرفی ابعاد مختلف شخصیتی آقازین العابدین اصفهانی و شاگرد وی، ملا محمدعلی سلطان الکتاب پرداخت.
وی خاطرنشان ساخت: قرن 13 هجری قمری دوران ویژه ای در حوزه ی خوشنویسی است چرا که هنرمندان زیادی در این عرصه ظهور می کنند و تنها در زمینه ی کتابت قرآن و کلام وحی، شاهد درخشش و فعالیت 700 نفر از هنرمندان زمان هستیم.
ذابح تصریح کرد: استاد آقازین العابدین اصفهانی همچون معاصرین خود از نسخ ایرانی که به تدریج از قرون اولیه تکامل یافته و در قرن 12 هجری توسط میرزا احمد نیریزی شکل گرفته بود، پیروی می نمود. آقا زین العابدین اصفهانی از سوی اساتید و خطاطان زمان خود به لقب « سلطان الخطاطین» و از سوی ناصرالدین شاه به لقب « اشرف الکتاب » ملقب گردید. وی در زمینه ی تمامی هنرهای کتابت استاد بود.
? آقا زین العابدین اصفهانی در تمامی هنرهای کتابت استاد بود
وی توضیح داد: کتاب های تاریخی و تذکره ها اشرف الکتاب را به عنوان یک کاغذشناس در قرن 13 هجری معرفی می کنند که از مهارت آماده سازی، آهار دادن و برش دادن کاغذ برای استنساخ و همین طور مقابله نسخه ها بهره مند بوده است. وی کتاب آرای به تمام معنا بوده و باهنرهای طلایی آشنایی کامل داشته است.
قائم مقام دایرة المعارف آفرینش های هنر قرآنی ایران اذعان داشت: ازآقا زین العابدین اصفهانی 19 جلد قرآن به یادگار مانده است که بدون اغراق از لحاظ خط شناسی یک دانشگاه است. بطوریکه اگر در مدت یک ترم آموزشی و به طور روزانه 8 ساعت برنامه بگذاریم و در سبک شناسی و رمز و رموزهای نوشتاری اشرف الکتاب اصفهانی بحث کنیم، بازهم به زمان بیشتری نیاز خواهیم داشت.
وی اشرف الکتاب اصفهانی را همچنین یک استاد مذهب معرفی کرد و گفت: مهارت در استفاده از طلا، نحوه ی آب کردن طلا و نحوه ی استفاده از آن در تذهیب، از ویژگی های کار این استاد بزرگ است. اثری که از این استاد در کتابخانه ی کاخ گلستان موجود است آئینه ی تمام نمایی از توانمندی های فنی این بزرگوار است که برای بررسی گوشه گوشه ی فنیات این اثر ماه ها وقت لازم است.
ذابح با بیان اینکه آقا زین العابدین اصفهانی یک صفحه آرای به تمام معنا بوده است، اظهارداشت: در جلدهای روغنی آثار این هنرمند را می بینیم که به صورت کتیبه نگاری در حاشیه ی قران هایمان به کار رفته است، اما نکته ی مهم اینجاست که هیچ گاه نامی از استاد بر این آثار نمی بینیم.
? اشرف الکتاب صفحات آغازین قرآن را به 6 برگ وسعت داد
وی افزود: اشرف الکتاب اصفهانی در زمینه ی صفحه آرایی خدمات زیادی به قرآن در عصر قاجار کرد، بطوریکه صفحات آغازین قرآن را که تا آن زمان 4 برگ بود به 6 برگ وسعت داد که شامل پیشواز، دعای بدرقه، 2 صفحه فهرست و صفحه ی اول و دوم قرآن می شود.
مدرس هنرهای سنتی دانشگاه های کشور با ابراز تاسف از ناشناخته ماندن ابعاد مختلف هنری و معنوی زندگی اشرف الکتاب و سلطان الکتاب، تاکید کرد: حق استاد زین العابدین اصفهانی و ملا محمد علی سلطان الکتاب اصفهانی این نیست که زندگینامه ی ایشان را تنها در قالب خط و کتابت مورد ارزیابی قرار دهیم. این بزرگان برای خدمت به قرآن ایثارگری ها کرده اند و زندگی آنها سرشار از آموزه های معنویست که می بایست مورد مطالعه قرار گرفته و درس شاگردی و استادی از آن بیاموزیم.
? آداب استاد و شاگردی را فراموش کرده ایم!
وی با اشاره به تذکره های برجای مانده از گفتگوهای آقازین العابدین اصفهانی و ملا محمدعلی سلطان الکتاب، تاکید کرد: تذکره های ایشان را بخوانید و ببینید که در گفتگوهای شاگرد و استاد چه می گذرد، ما امروز همه چیز را فراموش کرده ایم، آداب شاگردی و استادی را فراموش کرده ایم و اینها آسیب های مخفیست که نمی گذارد ما رشد و ماندگاری مورد نظر را داشته باشیم. لذا لازم است که این آداب از متن تذکره ها استخراج شود و مجالسی برپا گردد که هنرجویان جوان به دولت قرآنی و وادی معنویت و معرفت هنر رهنمون شوند.
ذابح به عمر پربرکت بیش از صد ساله اشرف الکتاب و همت او در مشق نمودن نظری و عملی به مدت 15 ساعت در روز اشاره کرد و در معرفی مقام معنوی وی گفت: در وادی خوشنویسی قلم سه تن از هنرمندان از چنان برکتی برخوردار است که آثارشان به هر خانه ای وارد شود، از صد دروازه بر آن برکت وارد می شود، یکی از این بزرگواران یاقوت مستعصمی، دیگری میرزا غلامرضای خوشنویس باشی اصفهانی و نفر سوم آقا زین العابدین اشرف الکتاب اصفهانی است.
? برگزاری این همایش ها تاثیر مستقیمی در ارتقاء فرهنگ جامعه دارد
همچنین در حاشیه ی این مراسم مهندس حسین حمیدی- مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد در گفتگویی به تشریح اهداف و روند برگزاری این همایش پرداخت.
وی گفت: براساس شرح وظایفی که از سوی شهرداری اصفهان تعیین شده، برگزاری همایش و شناساندن علمی بزرگان مدفون در تخت فولاد بر عهده ی این مجموعه است. لذا در سال گذشته چندین همایش به منظور بزرگداشت تعدادی از علما، عرفا و دانشمندان بزرگ مدفون در تخت فولاد برگزار گردید و در سال جاری بر اساس تصمیم کمیته ی فرهنگی و تصویب کمیته ی عالی مقرر شد بزرگداشتی برای دو هنرمند بزرگ عرصه ی خوشنویسی، آقا زین العابدین اشرف الکتاب اصفهانی و ملا محمد علی سلطان الکتاب که خدمات بسیاری در جهت تهیه و نگارش قرآن و ادعیه و زیارات انجام داده اند برگزار گردد.
حمیدی با بیان اینکه بیش از 600 نفر از هنرمندان و شهروندان اصفهانی در این گردهمایی حضور بهم رساندند، خاطرنشان ساخت: مقام معظم رهبری در بازدید خود از تخت فولاد خطاب به مسوولین وقت تاکید کردند که وظیفه ی ما شناسایی مشاهیر و معرفی علوم و دانش ایشان به مردم است. در این راستا برگزاری چنین همایش هایی تاثیر مستقیمی به طور خاص در ارتقا معلومات جامعه ی هنرمندان و به طور عام در ارتقا فرهنگ و شناخت اقشار مختلف جامعه دارد.
وی به مشارکت نوادگان آقا زین العابدین و سلطان الکتاب اصفهانی در این همایش اشاره کرد و توضیح داد: یکی از مسائلی که در کمیته ی فرهنگی به آن پرداخته شده بحث تشریک مساعی خانواده های علما، عرفا و دانشمندان مدفون در تخت فولاد در برگزاری بزرگداشت بزرگان و دعوت ایشان برای برگزاری و حضور در همایش هاست.
خاطر نشان می شود در حاشیه ی برگزاری این مراسم، نمایشگاه «حدیث مکرر شیفتگی» با موضوع خط و خوشنویسی در سه بخش معرفی نمونه هایی از خطوط عالی هنرمندان بر الواح مزار و کتیبه های تخت فولاد، معرفی نمونه هایی از خطوط اشرف الکتاب و سلطان الکتاب و معرفی نمونه هایی از آثار برجسته خوشنویسان معاصر اصفهان در بقعه ی تکیه خوانساری ها برپا و افتتاح گردید و پس از اتمام مراسم به نگارخانه ی فدک در ضلع غربی تکیه میرفندرسکی منتقل شد.